دارک وب یا وب تاریک به شبکه‌ای گفته می‌شود که در دسترس عموم نبوده و ردیابی فعالیت‌ها و شناسایی افراد در آن دشوار یا غیرممکن است.
دنیای اینترنت به‌قدری گسترده شده است که تقریباً بی‌انتها به نظر می‌رسد. در حال حاضر، حدود ۲ میلیارد وب‌سایت در اینترنت وجود دارد و هرروز حدود ۲۵۰ هزار وب‌سایت جدید نیز به این تعداد اضافه می‌شود. بااین‌حال، این حجم از اطلاعات تنها نوک کوه یخ به‌شمار می‌رود که بخش عظیم آن از دسترس عموم خارج است. به‌طورکلی فضای اینترنت از سه ناحیه مختلف سرفیس وب، دیپ وب و دارک وب تشکیل شده که در ادامه توضیح مختصری در این خصوص داده شده است:
-
سرفیس وب (Surface Web):
سرفیس وب، شامل صفحاتی است که در موتورهای جستجویی مثل گوگل ایندکس شده‌اند و برای عموم کاربران در دسترس هستند. درواقع هر چیزی که در گوگل قابل جستجو باشد، بخشی از سرفیس وب است که این بخش کمتر از ۵ درصد اینترنت را شامل می‌شود.
-
دیپ وب (Deep Web):
به بخشی که در اینترنت از چشم کاربران عادی پنهان است، دیپ وب نام دارد. برای مثال آدرس ایمیل یا اطلاعات بانکی ذخیره‌شده در پایگاه‌های داده، بخشی از دیپ وب می‌باشد، چون توسط موتورهای جستجو، ایندکس نشده است. دیپ وب حدود ۹۰ درصد اینترنت را شامل می‌شود.
-
دارک وب (Dark Web):
دارک وب بخش بسیار کوچکی از دیپ وب محسوب می‌شود که به‌عمد از دید عموم پنهان است. در دارک وب، ناشناس بودن حرف اول را میزند به همین دلیل، فعالیت‌های غیرقانونی به‌وفور در این ناحیه از اینترنت انجام می‌شود و مهم‌ترین دلیل بدنامی دارک وب همین موضوع می‌باشد.
دارک وب چیست؟
نام دارک وب از دارک نت (darknet) گرفته شده است. دارک وب از زیرساخت‌هایی برای جلوگیری عموم از دسترسی به اطلاعات خاصی ایجادشده است. درواقع به هر اطلاعاتی که دسترسی به آن نیازمند در اختیار داشتن رمز عبور، سرویس یا اپلیکیشن خاصی باشد، "دارک" یعنی تاریک می‌گویند.
دارک وب شبکه‌ای رمزنگاری‌شده و ناشناس است که با ارسال ترافیک جستجو و وبگردی کاربر از طریق هزاران گره‌ی شبکه در سراسر جهان، ردپای اینترنتی او را از دید دولت‌ها، سازمان‌ها و گردانندگان وب‌سایت‌ها می‌پوشاند. دارک وب آدرس IP کاربران را مخفی می‌کند که در این صورت ردیابی ارتباطات اینترنتی آن‌ها بسیار سخت می‌شود.
دارک وب محافظت از IP کاربر را با پنهان کردن آن در چندین لایه‌ی رمزنگاری‌شده و عبور دادن ترافیک او از میان شبکه‌ای از کامپیوترهای تصادفی انجام می‌دهد که هر بخش آن‌ها پیش از فرستادن داده به دستگاه بعدی، یک لایه رمزنگاری را حذف می‌کند؛ بدین ترتیب، اطلاعات به‌صورت کاملاً تصادفی و ناشناس منتقل می‌شود، به‌طوری‌که نمی‌توان مبدأ، مقصد یا محتویات آن را شناسایی کرد.
دارک وب برخلاف تصور بخش عظیم کاربران، فضای بسیار کوچکی است. تعداد وب‌سایت‌های موجود در دارک وب‌بین ۷ هزار تا ۳۰ هزار متغیر است و این ارقام تنها ۰٫۰۳ درصد کل فضای اینترنت را تشکیل می‌دهند. بااین‌اوصاف، حجم اطلاعات ذخیره‌شده در دارک وب به طرز سرسام‌آوری زیاد است. به‌طور دقیق‌تر، حجم داده در دیپ وب حدود ۷۵۰۰ ترابایت و در سرفیس وب تنها ۱۹ ترابایت است که شامل چیزی حدود یک میلیارد وب‌سایت می‌شود؛ این در حالی است که طبق آمار Visual Capitalist، تنها ۶۰ وب‌سایت در دارک وب مجموعاً ۷۵۰ ترابایت داده در اینترنت ذخیره کرده‌اند.
تعداد کاربران روزانۀ دارک وب مشخص نیست، ولی بعید است عدد قابل‌توجهی باشد. پروژه‌ی تور که مسئولیت پنهان کردن هویت کاربران در دارک وب را بر عهده دارد، مدعی است که تعداد کاربران روزانه‌ی این شبکه، نزدیک به دو میلیون نفر می‌باشد و تنها ۱٫۵ درصد از کل ترافیک حاضر در این شبکه، از وب‌سایت‌های دارک بازدید می‌کنند.
درست است که این فضا به خاطر ناشناس و مخفی بودن اطلاعات کاربران، پتانسیل بالایی برای مقاصد مجرمانه دارد اما تأثیر این جرائم در مقایسه با تمام جرائم سایبری که هرروز در اینترنت اتفاق می‌افتد، آمار بالایی ندارد. دارک وب آن‌طور که تصور می‌شود از دسترس قانون خارج نیست. به‌طورکلی یکی از خبرسازترین ماجراهای دارک وب، مربوط به دستگیری رأس اولبریکت، گردانندۀ موفق‌ترین بازار سیاه اینترنتی خریدوفروش مواد مخدر به نام Silk Road بود که در سال ۲۰۱۳ توسط اف‌بی‌آی شناسایی و به حبس ابد محکوم شد.
دارک وب شبکه‌ای رمزنگاری‌شده
جالب است بدانید تنها یک درصد وب‌سایت‌های دارک وب به فروش اسلحه مشغول‌اند؛ درحالی‌که ۸٫۱ درصد به فروش مواد مخدر و ۶٫۳ درصد به خریدوفروش خدمات و ابزار غیرقانونی ازجمله بدافزارها و اطلاعات بانکی را انجام می‌دهند. جالب‌تر آنکه دسته‌بندی فعالیت‌های قانونی و ناشناخته، ازجمله نسخه‌ی دارک رسانه‌های خبری و شبکه‌های اجتماعی، برای حفظ حریم شخصی کاربران، ۲۲٫۶ درصد کل فعالیت‌های صورت گرفته در دارک وب را شامل می‌شوند.
اگر بخواهیم بخش مجرمانۀ دارک وب را کنار بگذاریم، باید بدانیم که این فضا پتانسیل زیادی دارد و در بدنامی آن اغراق‌شده است. درواقع، کل اینترنت قرار بود از همان شروع با همین عملکرد پیش برود؛ یعنی فضایی خارج از کنترل دولت‌ها، سازمان‌ها و غول‌های تکنولوژی و فضایی که ایده‌ها می‌توانست بدون ترس از کنترل شدن و هدایت شدن توسط الگوریتم‌ها و تبلیغات هدفمند با دنیا به اشتراک گذاشته شود.